droomduider Drs. Janne Geraets

Slaap en ouderen

De duur van de slaap beïnvloedt eetlustregulerende hormonen.

Sommige mensen voelen plots een intense behoefte op midden in de nacht op te staan en te gaan kijken wat er nog in de koelkast ligt aan etenswaren. Het zou kunnen zijn dat dit een mogelijke verklaring is waarom studies aantonen dat er een relatie is tussen een korte slaapduur en een hoge lichaamsgewichtindex, ook wel Body Mass Index (BMI) of Quetelet Index. Hierbij worden lengte en gewicht aan elkaar gerelateerd. Door het lichaamsgewicht in kilogrammen te delen door de lengte in meter in het kwadraat ontstaat een getal: de BMI.
Maar recente studies die in kunstmatige laboratorium omstandigheden onderzoek hebben gedaan, tonen aan dat een slaaptekort de oorzaak kan zijn voor de afname van de hoeveelheid leptine. Dit hormoon controleert de eetlust.

Taheri en Mignot en collega’s trachten onder normale omstandigheden de hoogte van de verschillende hormonenconcentraties, die de eetlust en energiekosten regelen, te onderzoeken. Hij gebruikte hiervoor de studie van de Wisconsin Sleep Cohort, die langdurig slaapgewoontes en slaapstoornissen bij de algehele bevolking volgt. Deze studie begon al in 1989. Men onderzoekt per post via vragenlijsten onder andere de slaapgewoontes van ambtenaren in de leeftijd van 30 – 60 jaar, evenals de gezondheid. Dit wordt iedere 5 jaar herhaald. Enkele respondenten zijn gevraagd om een nacht in een laboratorium te slapen en verscheidene testen te ondergaan middels polysomnographie. Een groep deelnemers is gevraagd om ook nog zes dagen lang een slaapdagboek bij te houden.
Uit dit onderzoek bleek al dat er een verbinding is tussen slaapapneu en hoge bloeddruk, en tussen menopauze en slaapgestoorde ademhaling.

Mignot e.a. onderzocht bij 1024 vrijwilligers van die groep een maal per vier jaar de slaapduur (de gebruikelijke manier en onmiddellijk voorafgaand aan de bloedproeven), het BMI, en de bloedhormonenconcentratie voor het ontbijt op.
Net als bij de voorafgaande studies vonden ze dat bij 74% van de individuen die minder dan 8 uur sliepen, het lichaamsgewicht BMI omgekeerd evenredig was aan de slaapduur. Dus een lange slaapduur à laag BMI en een korte slaapduur à hoog BMI. Daarbij werd een korte slaaptijd geassocieerd met lage leptine en een hoog ghreline niveau.

Ghreline is een vijf jaar geleden ontdekt hormoon, waarvan men aanneemt dat het de voedselopname bij mensen stimuleert. Het wordt hoofdzakelijk afgescheiden door de maag en stuurt hongersignalen naar de hersenen. Hoe meer ghreline des te meer men wil eten. Leptine daarentegen wordt geproduceerd door het vetweefsel en dit stuurt signalen dat er onvoldoende stofwisselingsreserve is en geeft de noodzaak om meer calorieën te eten.
Deze hormonale verschillen geven de neiging om de eetlust te vergroten. Daardoor ontstaat er een toegenomen lichaamsgewicht bij kortslapers. Een Belgisch onderzoek van Karine Spiegel bij 12 jonge mannen van gemiddeld 22 jaar toont aan dat men dan
vooral een toename in eetlust is voor vette, zoete producten zoals snoepgoed, koekjes en taart. Aan fruit, groenten of zuivelproducten is minder behoefte.

Mignot toont aan dat:
- er een 14.9% toename is in het ghrelinegehalte (dus stimulering) en
- een afname van 15.5% in het leptinegehalte van personen die maar vier uur slapen.
Dit geldt als we personen die vier uur slapen vergelijken met personen die acht uur slapen. De resultaten blijven ook hetzelfde als we het geslacht of BMI of eet- en oefengewoontes erbij halen. Volgens Mignon moet dit effect heel sterk zijn in de totale onderzoeksgroep.
Een toename van 3.6 % in het lichaamsgewicht (BMI) staat gelijk aan een afnemende slaapduur van acht uur naar vijf uur. Het is echter nog niet bewezen dat de veranderingen in ghreline en leptine voldoende zijn om een toename in lichaamsgewicht te veroorzaken.

Eerder onderzoek van de Columbia University's Mailman School of Public Health and the Obesity Research Center in november 2004, toont al een duidelijk verband aan tussen het risico om dik te worden en het aantal uren dat men iedere nacht slaapt. Dit geldt ook na controle op factoren als depressie, fysieke activiteit, alcohol consumptie, etniciteit, schoolopleiding, leeftijd en geslacht. Men heeft hier voor de data van the National Health and Nutrition Examination Survey I (NHANES I) geanalyseerd

De onderzoekers komen hierbij tot de volgende resultaten:
· Van de personen tussen de 32 en 59 jaar die maar vier uur of minder slapen, is 73% meer geneigd om zwaarlijvig te worden dan degenen die iedere nacht tussen de zeven en negen uur slapen.
· De personen die hooguit maar vijf uur slapen hebben een 50% groter risico op gewichtstoename dan degenen die een volledige nachtrust hebben.
· Personen die zes uur slaap krijgen, hebben maar 23 % meer kans om een aanmerkelijk overgewicht te ontwikkelen.

Volgens James Gangwisch zou men dat logischerwijs niet verwachten omdat mensen die slapen juist minder calorieën verbranden. Men vermoedt dat het meer te maken heeft met wat er met het lichaam gebeurt indien je het belemmert om te slapen, in tegenstelling tot de hoeveelheid lichamelijke activiteit die je krijgt. Dit wordt bevestigd door het onderzoek van Mignon.
Op de vraag waarom dit zou zijn geeft Gangwish als mogelijk antwoord dat we moeten teruggaan naar onze voorouders. Het voedselregulatie systeem kan zich zo ontwikkeld hebben dat mensen gemotiveerd zijn om tijdens de zomermaanden, wanneer de nachten korter zijn er genoeg voedsel is, vet op te slaan. Het is een overleveringsmechanisme van het lichaam om zich voor te bereiden op de donkere wintermaanden wanneer er weinig eten is. Dus minder slapen kan een stimulans zijn om meer voedsel op te nemen en om vet op te slaan.

naar dromen naar slaapproblemen naar Senzar.nl